آشنایی با انواع جلبک دریایی

 انواع جلبک دریایی

جلبک‌ها گروهی از گیاهان دریایی هستند که به صورت گیاهان و آبزیان زنده در محیط‌های آبی یافت می‌شوند. آنها بر اساس ظاهر، ساختار و ویژگی‌های دیگر به چندین دسته‌بندی تقسیم می‌شوند. در زیر برخی از انواع جلبک دریایی را معرفی کرده ایم:

• جلبک سبز (Green Algae): جلبک‌های سبز در بخش‌های مختلفی از دریا حضور دارند. آنها از طریق کلروفیل و کاروتنوئیدها نور را جذب می‌کنند.
• جلبک قهوه‌ای (Brown Algae): جلبک‌های قهوه‌ای دریایی مانند کلیسوفیس، لامیناریا و فوکوس، از جمله نمونه‌های معروف هستند. آنها کلروفیل الف و سیستروکسانتین را دارند و در آب‌های خنک و سرد رشد می‌کنند.
• جلبک قرمز (Red Algae): جلبک‌های قرمز معروف به رودوفیت‌ها، بخش عمده‌ای از جلبک‌های دریایی هستند. آنها از فیکوبیلی‌پروتئین‌ها برای جذب نور استفاده می‌کنند و در آب‌های عمیق و گرم رشد می‌کنند.
• جلبک آبی (Blue-Green Algae): این نوع جلبک‌ها واقعاً گروهی از باکتری‌هاست که به طور خطا به عنوان جلبک شناخته می‌شوند. آنها به صورت سیانوباکتری‌ها شناخته می‌شوند و در محیط‌های آب شیرین و شور یافت می‌شوند.

در ادامه سعی کرده ایم تعداد زیادی از انواع جلبک دریایی را برای شما لیست و قرار دهیم. با توجه به تعداد بالای انواع جلبک ها نتوانستیم همه آن ها را لیست کنیم. با این حال، در زیر به برخی از انواع معروف و گستردهٔ جلبک‌های دریایی اشاره می‌کنیم:

• جلبک سبز (Green Algae)
• جلبک قهوه‌ای (Brown Algae)
• جلبک قرمز (Red Algae)
• جلبک آبی (Blue-Green Algae)
• سیپرس (Kelp)
• آگار (Agar)
• کلیسوفیس (Cladophora)
• کاراجینان (Carrageenan)
• پادینا (Padina)
• سارگاسوم (Sargassum)
• اسپیرولینا (Spirulina)
• گراسیلاریا (Gracilaria)
• کودو (Kombu)
• اوکلوتوکسون (Ulva)
• پورفیرا (Porphyra)
• کورالین (Coralline Algae)
• دیکتیوتل (Dictyota)
• هالیمد (Halimeda)
• رودوفیت (Rhodophyta)

این تنها چند نمونه از انواع جلبک‌های دریایی است و هنوز بسیاری از گونه‌ها وجود دارند که در این لیست ذکر نشده‌اند. هر نوع جلبک دریایی ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارد.

در زیر برخی از خواص و کاربردهای مختصر برخی از انواع جلبک دریایی وجود دارد :

1. جلبک اسپیرولینا  (Spirulina): سپیروالینا یک جلبک آبی است که غنی از پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. استفاده از آن به عنوان یک مکمل غذایی برای تقویت سیستم ایمنی، بهبود کارایی مغز و حفظ سلامت پوست معروف است.

2. کلیسوفیس (Cladophora): این جلبک قهوه‌ای می‌تواند به عنوان منبعی از آنتی‌اکسیدان‌ها، فیبر و مواد معدنی مانند کلسیم و پتاسیم عمل کند. همچنین، در برخی محصولات آرایشی مانند صابون و محصولات مراقبت از پوست نیز استفاده می‌شود.

3. کاراجینان (Carrageenan): این جلبک قرمز استخراج می‌شود و به عنوان یک عامل زینتی در مواد غذایی، مثل بستنی و پودینگ، استفاده می‌شود. همچنین در صنایع داروسازی و آرایشی نیز کاربردهایی دارد.

4. آگار (Agar): آگار جلبک قرمزی است که به عنوان یک ژل طبیعی در خمیرهای دهانشویه، دسرها، آبمیوه‌ها و موارد دیگر استفاده می‌شود. همچنین، در آزمایشگاه‌های علوم زیستی و میکروبیولوژی نیز کاربردهای متنوعی دارد.

5. کودو (Kombu): این جلبک قهوه‌ای ژاپنی غنی از عناصر معدنی مانند یود، کلسیم و آهن است. در آش‌ها، سوپ‌ها و غذاهای دریایی ژاپنی استفاده می‌شود و ممکن است خواص ضد التهابی و خواص سلامت قلبی داشته باشد.

اینها تنها چند نمونه از فواید و خواص انواع جلبک های دریایی بود. در ادامه می توانید به صورت تک به تک با انواع جلبک های دریایی مشهور آشنا شوید.

جلبک سبز (Green Algae) یکی از گروه‌های مهم از انواع جلبک‌ دریایی است. این گروه شامل یک طیف گسترده از جلبک‌ها با ویژگی‌های مشترک در رنگ ساختمان، ساختار سلولی و فتوسنتز می‌شود. جلبک‌های سبز از نظر فیلوژنتیکی نزدیکترین گروه به گیاهان بوده و برخی از ویژگی‌های گیاهان آزادزیست را نیز نشان می‌دهند.

بیشتر جلبک‌های سبز، در آب شیرین و شور وجود دارند و در اکوسیستم‌های آبی از رودخانه‌ها و دریاها تا استخرها و تالاب‌ها یافت می‌شوند. آنها می‌توانند به صورت پوشش‌دهنده‌های زیستی (مانند روبان‌ها) یا تشکیلاتی ساختمانی (مانند سبزهای دریایی) حضور داشته باشند.

جلبک‌های سبز، همچون سایر گروه‌های جلبکی، نقش مهمی در بیوژئوشیمیایی دریاها و اکوسیستم‌های آبی ایفا می‌کنند. آنها به عنوان تولیدکنندگان اولیه، اکسیژن آزاد، غذا و سایر عوامل ضروری برای حفظ تعادل اکوسیستم دریاها و منابع آبی را فراهم می‌کنند.

علاوه بر این، برخی از جلبک‌های سبز همچنین دارای کاربردهای صنعتی، علمی و پزشکی می‌باشند. به عنوان مثال، جلبک سبز سپیروالینا (Spirulina) به عنوان یک منبع غنی از پروتئین و مواد مغذی در صنایع غذایی و تغذیه انسان و دام استفاده می‌شود.

جلبک قهوه‌ای (Brown Algae) یکی از انواع جلبک‌ دریایی است که به علت رنگ قهوه‌ای تیره‌ای که دارد، این نام را به خود گرفته است. این گروه از جلبک‌ها معمولاً در آب‌های سرد و معتدل یافت می‌شوند و بیشتر در آب‌های شور و ساحلی حضور دارند.

جلبک قهوه‌ای متشکل از چندین گونه مختلف است و برخی از نمونه‌های معروف آن عبارتند از کلیسوفیس (Cladophora)، لامیناریا (Laminaria)، فوکوس (Fucus) و آسکوفیلوم (Ascophyllum). این جلبک‌ها برخلاف جلبک‌های سبز، رنگساختمانی قهوه‌ای تا قهوه‌ای تیره و برخی از آنها می‌توانند اندازه زیادی داشته باشند. برخی از جلبک‌های قهوه‌ای می‌توانند به طول چند متر برسند و به عنوان یکی از بزرگترین جلبک‌های دریایی شناخته شوند.

جلبک قهوه‌ای دارای خواص و کاربردهای مختلفی است. برخی از آنها به عنوان منابع تغذیه انسان و حیوان، بخشی از رژیم غذایی و تهیه محصولات غذایی مانند آگار (Agar) و آلژینات (Alginate) استفاده می‌شوند. همچنین، برخی از جلبک‌های قهوه‌ای در صنایع آرایشی و بهداشتی مانند صابون‌ها و محصولات مراقبت از پوست استفاده می‌شوند. علاوه بر آن، جلبک قهوه‌ای به دلیل ترکیبات مختلفش، خواص ضد التهابی، ضد اکسیدانی و آنتی‌باکتریالی دارد و در پژوهش‌های علمی نیز مورد مطالعه قرار میگیرد.

جلبک قرمز (Red Algae) یکی دیگر از گروه‌های اصلی جلبک‌های دریایی است. این گروه از جلبک‌ها به خاطر رنگ قرمز یا بنفش تیره‌ای که دارند، شناخته می‌شوند. جلبک قرمز در آب‌های شور و شیرین و در محیط‌های متنوع از سواحل تا عمق‌های بسیار زیاد دریاها یافت می‌شود. آنها به عنوان یکی از گروه‌های مهم و گسترده‌ای از جلبک‌ها شناخته می‌شوند و بیش از 7,000 گونه مختلف جلبک قرمز وجود دارد.

جلبک قرمز به علت حضور فیکوبیلیپروتئین‌ها (Phycobiliproteins) در سلول‌های خود، رنگ قرمز خصوصی دارند. این پروتئین‌ها به آنها کمک می‌کنند تا نور بهتری را در عمق‌های عمیق دریاها جذب کنند. همچنین، جلبک قرمز برخلاف بسیاری از دیگر جلبک‌ها، دارای پوسته‌ی سلولی تقویت شده است که آنها را در مقابل خشکی و تابش مستقیم نور محافظت می‌کند.

جلبک قرمز در بسیاری از جوانه‌های دریایی، سبزیجات و محصولات غذایی استفاده می‌شوند. برخی از معروف‌ترین نمونه‌های جلبک قرمز عبارتند از نوری (Nori)، دولما (Dulse)، پورفیرا (Porphyra) و کاراجینان (Carrageenan). جلبک قرمز به دلیل ترکیبات مختلفی که شامل پروتئین‌ها، ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌هاست، خواص غذایی و بهداشتی متعددی دارند.

سیپرس (Kelp) یکی از انواع جلبک دریایی  قهوه‌ای (Brown Algae) است و به عنوان یکی از بزرگترین و سرشاخه‌دارترین جلبک‌ها شناخته می‌شود. سیپرس‌ها در اکوسیستم‌های ساحلی و سرزمین‌های دریایی پراکنده‌اند و در آب‌های سرد تا معتدل یافت می‌شوند.

این جلبک‌ها تشکیلات ساختمانی بزرگی را در مناطق ساحلی ایجاد می‌کنند که به عنوان “سیپرس فارم” شناخته می‌شوند. آنها دارای ساقه‌های بلند و تیره‌ای هستند که از طریق ریشه‌های خود به صخره‌ها یا تکه‌های سنگی بسته می‌شوند. در طی فرآیند فتوسنتز، سیپرس‌ها از نیتروژن و کربن در آب استفاده می‌کنند و به دلیل سلول‌های خاص خود می‌توانند به طور فعال از نور خورشید در عمق‌های زیادی جذب کنند.

آگار (Agar) یک ماده‌ی ژله‌ای طبیعی است که از جلبک قرمز دریایی به نام ژلیدیوم (Gelidium) و دیگر گونه‌های جلبک قرمز به دست می‌آید. آگار به عنوان یک ژل‌زن طبیعی با خواص مختلف در صنایع مختلف استفاده می‌شود.

فرآیند استخراج آگار با انتخاب گونه‌های مناسب جلبک قرمز آغاز می‌شود. سپس جلبک‌ها از آب جدا شده، شسته و خشک می‌شوند. پس از آن، با استفاده از مواد شیمیایی مختلف، آگار از سلول‌های جلبک جدا می‌شود. در نهایت، آگار به صورت پودر یا نوارهای ژله‌ای تهیه می‌شود.

آگار در صنایع غذایی به عنوان یک عامل ژله‌زن، پخت و پز، استحکام‌دهنده و روان‌کننده استفاده می‌شود. در تهیه دسرها، پودینگ‌ها، ژله‌ها، مرباها، کیک‌ها و انواع محصولات غذایی دیگر، آگار به عنوان ضروری‌ترین ماده ژله‌زن به کار می‌رود.

پادینا (Padina) نام یک جنس از جلبک قهوه‌ای (Brown Algae) است که در مناطق ساحلی و دریایی قرار دارد. جنس پادینا شامل گونه‌های مختلفی از جلبک‌هاست که به صورت پنجه‌دار (foliose) یا لوزی (lobed) شکل هستند. آنها دارای ساقه‌های پهن و سفتی هستند و از طریق ریشه‌های خود به سنگ‌ها یا سطح زیرین دریاچه و دریا متصل می‌شوند.

پادینا در مناطق گرمسیری و معتدل یافت می‌شود و به دلیل توانایی آن در تحمل تغییرات دما، تغییرات شوری و تابش نور قوی، قادر به رشد و انتشار در مناطق متنوعی از سواحل دریاها است. آنها معمولاً در آب‌های کم عمق و نزدیک ساحل رشد می‌کنند و در مناطقی با آبی کمی در حاله تجمع می‌یابند.

پادینا به عنوان یکی از اجزای اکوسیستم‌های ساحلی اهمیت بسیاری دارد. آنها به عنوان محل زندگی، مخفیگاه و منبع غذایی برای موجودات دریایی مختلف از جمله ماهیان، صدف‌ها و حیوانات دریایی دیگر عمل می‌کنند. همچنین، پادینا به عنوان یکی از عوامل کنترل کننده فرسایش ساحلی عمل می‌کند و با ایجاد پوششی بر روی سطح سنگ‌ها، از فرسایش آنها جلوگیری می‌کند.

در این مطلب سعی کردیم شما را با انواع جلبک دریایی آشنا کنیم. جلبک های دریایی انواع بسیاری دارند که ذکر کردن همه آن ها در این مطلب امکان پذیر نبود. شما می توانید با مراجعه پایگاه های علمی معتبر یا سایر مقالات کافه سبز اطلاعات بیشتری را در خصوص جلبک های دریایی جمع آوری کنید.

نویسنده مقاله: علی مظفری

تاریخ: 1402/02/25