پرورش جلبک اسپیرولینا

پرورش جلبک اسپیرولینا یکی از راه های کسب درآمد و کارآفرینی است و جالب است که بدانید می توانید حتی در خانه نیز آن را پرورش دهید و علاوه بر بهره بردن از خواص آن، از این طریق کسب درآمد نیز بکنید.

اسپیرولینا همانطور که می دانید یک جلبک سبز آبی تیره است. خواص جلبک دریایی بسیار زیاد است. این جلبک دارای مواد مغذی زیادی همچون پروتئین، ویتامین های گروه B و E، بتاکاروتن و غیره می باشد. این جلبک به صورت پودر جلبک دریایی خوراکی، قرص جلبک، کرم جلبک، پودر لاغری جلبک و ماسک جلبک مورد استفاده مردم قرار می گیرد. به همین دلیل می توان با پرورش جلبک به یک درآمد نسبتا خوبی دست پیدا کرد.

برخی از افراد ممکن است به دلیل نداشتن اطلاعات کافی در رابطه با این شغل، از ادامه کار منصرف شوند یا حتی دچار ضررهای زیادی شوند. اما با مطالعه مناسب و مشاوره با افراد متخصص در این زمینه اطمینان داشته باشید که می توانید به سود بالایی دست پیدا کنید.

انواع روش های پرورش جلبک اسپیرولینا

پرورش جلبک اسپیرولینا به دو روش کشت در فتوبیوراکتور و کشت پیوسته در حوضچه انجام می شود. معمولا از روش کشت در حوضچه بیشتر استفاده می شود زیرا هزینه کمتری دربر می گیرد.

وسایل لازم برای پرورش جلبک اسپیرولینا به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

• تجهیزات اصلی: این تجهیزات شامل موارد زیر هستند:
  
  • مخزن پرورش: مخزن پرورش می تواند یک آکواریوم، یک تانک پلاستیکی یا یک حوضچه باشد. حجم مخزن پرورش به میزان تولید مورد نظر بستگی دارد. برای تولید خانگی معمولاً از یک آکواریوم کوچک استفاده می شود.
  • محیط کشت: محیط کشت جلبک اسپیرولینا شامل آب، مواد مغذی و مواد معدنی است. می توان از محیط کشت آماده یا محیط کشت خانگی استفاده کرد.
  • تجهیزات کنترل محیطی: تجهیزات کنترل محیطی شامل دماسنج، ترموستات، نورافکن و هواکش هستند. این تجهیزات برای کنترل شرایط محیطی پرورش جلبک اسپیرولینا ضروری هستند.
• تجهیزات جانبی: این تجهیزات شامل موارد زیر هستند:
  
  • تجهیزات برداشت: تجهیزات برداشت شامل تور، سبد و توری است. این تجهیزات برای برداشت جلبک اسپیرولینا از مخزن استفاده می شوند.
  • تجهیزات خشک کردن: تجهیزات خشک کردن شامل خشک کن خورشیدی، خشک کن الکتریکی یا خشک کن صنعتی هستند. این تجهیزات برای خشک کردن جلبک اسپیرولینا استفاده می شوند.

در ادامه به توضیح هر یک از این تجهیزات می پردازیم.

مخزن پرورش

مخزن پرورش باید از موادی ساخته شده باشد که در برابر خوردگی مقاوم باشند. همچنین باید دارای سوراخ هایی برای تهویه و گردش آب باشد.

حجم مخزن پرورش به میزان تولید مورد نظر بستگی دارد. برای تولید خانگی معمولاً از یک آکواریوم کوچک با حجم 10 تا 20 لیتر استفاده می شود. برای تولید تجاری، از مخازن پلاستیکی یا حوضچه های بزرگ با حجم چند متر مکعب استفاده می شود.

محیط کشت

محیط کشت جلبک اسپیرولینا شامل آب، مواد مغذی و مواد معدنی است. مواد مغذی مورد نیاز جلبک اسپیرولینا شامل نیترات پتاسیم، سولفات منیزیم، کلرید کلسیم، سولفات آهن و اسید سیتریک هستند.

می توان از محیط کشت آماده یا محیط کشت خانگی استفاده کرد. محیط کشت آماده معمولاً در فروشگاه های کشاورزی موجود است. محیط کشت خانگی را می توان با مخلوط کردن آب، مواد مغذی و مواد معدنی به نسبت های مشخص تهیه کرد.

تجهیزات کنترل محیطی

تجهیزات کنترل محیطی برای کنترل شرایط محیطی پرورش جلبک اسپیرولینا ضروری هستند. این تجهیزات شامل دماسنج، ترموستات، نورافکن و هواکش هستند.

دماسج برای اندازه گیری دمای آب استفاده می شود. ترموستات برای تنظیم دمای آب استفاده می شود. نورافکن برای تامین نور مورد نیاز جلبک اسپیرولینا استفاده می شود. هواکش برای گردش هوا در مخزن پرورش استفاده می شود.

تجهیزات برداشت

تجهیزات برداشت برای برداشت جلبک اسپیرولینا از مخزن استفاده می شوند. این تجهیزات شامل تور، سبد و توری هستند.

تور برای جمع آوری جلبک اسپیرولینا از سطح آب استفاده می شود. سبد برای نگهداری جلبک اسپیرولینا پس از برداشت استفاده می شود. توری برای شستشوی جلبک اسپیرولینا استفاده می شود.

تجهیزات خشک کردن

تجهیزات خشک کردن برای خشک کردن جلبک اسپیرولینا استفاده می شوند. این تجهیزات شامل خشک کن خورشیدی، خشک کن الکتریکی یا خشک کن صنعتی هستند.

خشک کن خورشیدی ساده ترین و ارزان ترین روش خشک کردن جلبک اسپیرولینا است. خشک کن الکتریکی روش خشک کردن سریع تری است، اما هزینه بیشتری دارد. خشک کن صنعتی روش خشک کردن صنعتی است که برای تولید تجاری جلبک اسپیرولینا استفاده می شود.

در پایان، باید توجه داشت که نوع و میزان تجهیزات مورد نیاز برای پرورش جلبک اسپیرولینا به عواملی مانند مقیاس تولید، نوع محیط پرورش و شرایط آب و هوایی بستگی دارد.

محل مناسب برای پرورش جلبک اسپیرولینا

جلبک دریایی اسپیرولینا در آب های قلیایی و شیرین رشد می کند و می توان آن را در محفظه های باز یا بسته پرورش داد. شما می توانید آن را در اتاق، فضای گلخانه، وان، آکواریوم، استخر، حوضچه، سیستم های باز و بسته و غیره پرورش دهید. محیطی که برای پرورش جلبک اسپیرولینا در نظر می گیرید باید ویژگی های زیر را داشته باشد:

• آلودگی میکروبی نداشته باشد.
• بر اساس فرمولاسیون ساخته شود.
• PH محیط باید استاندارد باشد.
• ترکیبات شیمیایی مانند فلزات سنگین وارد آن نشده باشد.

تغذیه درست جلبک اسپیرولینا

جلبک خوراکی اسپیرولینا برای رشد نیاز به ترکیباتی دارد که باید حتما در محیط وجود داشته باشد. این موارد عبارتند از:

• کربن: کربن به صورت طبیعی از گاز دی اکسید کربن که در محیط وجود دارد جذب می شود. اما برای رشد بیشتر جلبک باید گاز دی اکسید کربن 6 یا 10 درصد را به محیط کشت تزریق کنید یا از ترکیباتی مانند جوش شیرین که دارای کربن هستند استفاده نمایید.
• نیتروژن: این عنصر یکی از مهم ترین عناصر برای رشد اسپیرولینا است. در کشت انبوه از کود نیتروژن دار استفاده می شود.
• فسفر: کمبود فسفر سبب تولید زیست توده و کاهش رشد جلبک ها می شود.
• ریز مغذی ها و ویتامین ها: این ترکیبات در سوخت و ساز اسپیرولینا و فعالیت آنزیم ها نقش مهمی دارد.
• منیزیوم:

• منیزیوم: منزیم یکی از عناصر مورد نیاز برای سبزینگی یا کلروفیل جلبک اسپیرولینا است که در بهبود عملکرد آنزیم‌ها نقش مهمی دارد.

مشکلات پرورش جلبک اسپیرولینا

هر شغلی دارای مزایا و مشکلاتی می باشد و پرورش جلبک اسپیرولینا نیز از این قاعده مستثنی نیست. برخی از مشکلاتی که ممکن است در این شغل بر سر راه شما قرار بگیرد عبارتند از:

• آلودگی هوا: اسپیرولینا به راحتی می تواند آلودگی را به خود جذب کند. بنابراین محیط های پرورش جلبک اسپیرولینا نباید در محدوده مناطق صنعتی باشد.

• منبع آب شیرین و قلیایی: مزرعه پرورش جلبک باید در مناطقی احداث شود که آب قلیایی جهت تبخیر آب شیرین در دسترس باشد.

• سموم کشاورزی: سموم کشاورزی می توانند توسط باد و آب وارد مزرعه جلبک شوندو جلبک ها را آلوده کنند. بنابراین باید دور از زمین های کشاورزی، مزارع تولید جلبک را احداث کرد.
• دمای محیط: دمای مناسب برای پرورش اسپیرولینا 35 درجه است. بهتر است این مزارع در مناطقی احداث شوند که دمای کل سال به این دما نزدیک باشد و اختلاف دمای شب و روز کم باشد.
• میزان بارندگی: باران فراوان سبب رقیق شدن محیط کشت شده و به جلبک آسیب می زند.
• میزان تبخیر: در مناطقی که آب و هوا خشک است سطح تبخیر نیز بسیار زیاد است و می تواند باعث ایجاد شوک شوری شود و به جلبک آسیب وارد کند.

فاکتورهای آب و هوایی مهم برای رشد اسپیرولینا

دما: دما مهم ترین عامل آب و هوایی است که بر رشد جلبک دریایی خوراکی اثر می گذارد. بهترین دما برای رشد این جلبک 31 تا 35 درجه می باشد.

نور: رشد اسپیرولینا فقط در نور انجام می شود اما نباید به صورت 24 ساعته نور وجود داشته باشد. بهترین ساعت 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی می باشد. همچنین نور مستقیم خورشید اصلا توصیه نمی شود. وجود 30 درصد از انرژی خورشید برای رشد اسپیرولینا کافی و مناسب است.

آب: آب مناسب برای رشد اسپیرولینا باید عاری از آلودگی، تمیز و بدون کلر باشد. بهتر است آب آشامیدنی را 72 ساعت بگذارید بماند تا کلر نداشته باشد. در برخی از شرایط خاص هم می توان از آب دریا استفاده کرد.

برداشت جلبک اسپیرولینا

بعد از اینکه اسپیرولینا به غلظت مناسب رسید می توان آن را برداشت کرد. به هیچ عنوان از پارچه برای برداشت استفاده نکنید. زیرا پارچه بهترین فضا برای تجمع آلودگی ها می باشد. می توان برای برداشت از توری های میکرونی استفاده کرد.

بعد از برداشت بهتر است آن را در دمای 40 درجه کاملا خشک کنید و تا زمان مصرف آن را پودر نکنید. جلبک را باید در ظرف های در بسته و دور از نور و در مکانی خنک نگهداری کنیدو رطوبت جلبک نیز باید زیر 7 درجه باشد.

نحوه پرورش جلبک اسپیرولینا در خانه

شما می توانید این جلبک مغذی را در منزل خودتان پرورش دهید. این کار برای بسیاری از افراد مخصوصا کودکان بسیار لذت بخش خواهد بود. همچنین با این کار می توانید جلبک تازه مصرف کنید. جلبک تازه 3 برابر جلبک خشک شده پروتئین دارد و از طعم بهتری برخوردار می باشد.

کلرلا یک جلبک سبز است که خواصی مشابه با اسپیرولینا دارد. توجه داشته باشید که جلبک اسپیرولینا و جلبک کلرلا بسیار شبیه به هم هستند اما کلرلا برای مصرف نیاز به یک سری فرایند دارد تا برای هضم توسط بدن انسان مناسب شود. بنابراین برای پرورش در منزل بهتر است اسپیرولینا را انتخاب کنید.

برای پرورش اسپیرولینا در منزل می توانید مراحل زیر را دنبال کنید.

مرحله اول: فراهم کردن مواد و تجهیزات

• مخزن: یک آکواریوم متوسط برای تامین اسپیرولینا برای یک خانواده 4 نفره می تواند مناسب و کافی باشد. اگر دمای محیط سرد است می تواند از یک بخاری آکواریوم استفاده کنید.
• استوک اسپیرولینا: برای شروع به کمی اسپیرولینای زنده یا به اصطلاح استوک نیاز دارید. برای تهیه می توانید به پرورش دهندگان مجاز در اطراف خود مراجعه کنید.
• محیط کشت: پرورش اسپیرولینا بدون مواد غذایی و تنها در آب نتیجه ای به همراه نخواهد داشت. شما می توانید به راحتی از فروشندگان معتبر محیط کشت را تهیه کنید.
• وسایل برداشت: برای برداشت باید توری میکرونی تهیه کنید. بهتر است از پارچه برای برداشت استفاده نکنید زیرا پرزهای آن با جلبک ترکیب می شود و وارد معده شما می شود.

مرحله دوم: آماده کردن مخزن

آکواریوم را در محیطی روشن و گرم نگهداری کنید. زیرا اسپیرولینا برای رشد خوب به آفتاب و گرمای زیادی نیاز دارد. البته برخی از تولید کنندگان از نور مصنوعی نیز استفاده می کنند. سپس می توانید محیط کشتی که تهیه کردید متناسب با دستور العمل درج شده روی آن با آب ترکیب کرده و خوب هم بزنید. پس از آن دمای محیط کشت را چک کنید. برای این کار می توانید از دماسنج های آکواریومی استفاده کنید. در انتهای این مرحله می توانید استوک را اضافه کنید.

مرحله سوم: نگهداری از اسپیرولینا

در این مرحله کار خاصی قرار نیست انجام دهید فقط رشد اسپیرولینا را مشاهده کنید و برای رشد به آن فرصت دهید. اگر سرعت رشد پایین بود می توانید PH آن را بررسی کنید و اگر کمتر از 10 بود کمی غذادهی به آن می تواند کمک کننده باشد. برای اندازه گیری PH می توانید از کاغذ تورنسول استفاده کنید.برای نفوذ هوا در محیط پرورش جلبک اسپیرولینا بهتر است روزی دو تا سه بار محلول را هم بزنید.

مرحله چهارم: برداشت جلبک

پس از گذشت 3 تا 6 هفته می توانید اسپیرولینا را برداشت کنید. برای این کار می توان از توری میکرونی استفاده کرده و بعد از جدا کردن آب اضافی از جلبک ها آن را به شکل مورد دلخواه مصرف کنید یا آن را خشک کرده و به صورت پودر خوراکی جلبک اسپیرولینا مصرف کنید. همچنین می توان از آن به عنوان ماسک جلبک دریایی برای مشکلات پوستی خود استفاده کنید. این ماسک ها به صورت آماده با عنوان های ماسک ضد لک یا ماسک ضد جوش تولید می شود که می توان از آن ها به جای ماسک دست ساز استفاده کرد.

بعد از هر بار برداشت بهتر است به اندازه ای که اسپیرولینا برداشت کردید غذا به ظرف اضافه کنید. به طور مثال اگر یک قاشق غذاخوری اسپیرولینا برداشت کردید، یک قاشق غذا خوری غذا به ظرف اضافه کنید.

نویسنده مقاله: علی مظفری

تاریخ: 1402/03/16